İnternette bulduğum bir fotoğraf, hangi şantiyede ne zaman yaşanmış bilmiyorum ama hiç şaşırmıyorum. 😔
Sözleşme yönetimine hazırlıklı olma
1. Sözleşme şantiye yönetimi tarafından tüm detaylarıyla öğrenilmeli ve sözleşmenin avantajlı, dezavantajlı, zayıf veya ihtilaf yaratabilecek hususları belirlenmelidir.
2. Sözleşmenin zayıf, dezavantajlı veya ihtilaf yaratabilecek hususları konusunda riskler belirlenmeli, bu hususların gündeme gelmesini engelleyecek veya gelmesi halinde uygulanacak yöntemler tespit edilmelidir.
3. Sözleşme yönetimine yönelik bilgi akış sistematiği oluşturulmalı, sorunların zamanında ilgili bölümlere aktarılması ve talepleri destekleyecek bilgi ve döküman hazırlığı için sorumluluklar tanımlanmalıdır.
4. İş programı sadece işi yapan için değil işveren için de bağlayıcı bir unsur olmalı, işin seyrini etkileyebilecek sözleşmesel hususlar planlamada dikkate alınmalı, iş programları sözleşme yönetiminde bir araç olarak kullanılabilecek nitelikte hazırlanmalıdır.
5. İdarenin, işin sürecini etkileyecek sözleşmesel yükümlülüklerine iş programında yer verilmelidir. Bu yükümlülükler; yer teslimi, proje teslimi, proje onayı, çalışmaya engellerin kaldırılması, malzeme onayı gibi yükümlülükler olabileceği gibi, sözleşmeye göre daha farklı yükümlülükler de olabilir.
6. İdarenin sözleşmesel yükümlülüklerinin de bulunduğu iş programının idareden onayı alınmalıdır.
7. Şantiye ile ilgili tüm yazışma ve dökümanlar düzgün bie şekilde arşivlenmeli ve korunmalı, önceki yazı ve uygulamalara ilişkin belgelere kolayca ulaşılmalıdır.
Yer teslimindeki gecikmeler -Kamulaştırma sorunları
İşin yapılacağı arazi üzerinde kamulaştırmaya ilişkin bir takım sorunlar mevcutsa bu işlerin sözleşmenin imzalanmasından sonraya kalması durumunda, imalatın tamamen veya kısmen gecikmesi söz konusu olur.
8. Kamulaştırma işleminin sözleşme imzasından sonra yapılacağı biliniyorsa, kamulaştırma işlemi için idare sorumlulukları bir iş programı çerçevesinde sözleşme aşaması veya hemen sonrasında terminlere bağlanmalıdır.
9. Bu terminlerin imalat programını bağlayıcılığı iş programı ile belgelenmeli, kamulaştırmaya ilişkin gecikmelerin iş programına etkisi ispat edilebilmelidir.
10. Kamulaştırma gecikmelerinin işte oluşturduğu süresel kayıpların maliyeti de hesaplanabilmeli, bu maliyetler için idareye hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
11. Kamulaştırmadan kaynaklanan süresel kayıplara rağmen işin zamanında bitirilmesi isteniyorsa, işi hızlandırmanın maliyeti de hesaplanabilmeli ve idareye hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
Yer teslimindeki gecikmeler – Altyapı deplasmanları
12. İmalat sahasında çeşitli altyapı tesisleri olabilir. Sözleşmede bu tesislerin varlığı ve deplasmanı için sorumluluklar belirtilmiş ise, sorumluluğun idareye ait olması halinde yukarıda yer tesliminde izah edildiği şekilde hareket edilmelidir.
13. Sözleşmede altyapı tesislerinin varlığından söz edilmemişse, bunların deplasmanı yapılmadan, işe en azından kısmen başlanamayacaktır. Bu altyapı deplasmanlarının nasıl ve kim tarafından yapılacağı belirlenmeli, bu çalışmaların işe olan gerek süresel gerekse maddi etkileri belirlenmeli ve idareye hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
Avans ödemelerindeki gecikmeler
14. Sözleşmelerde avans ödemesine ilişkin şartlar yazılı olup genelde bu şartlar, avans ve kesin teminat mektubunun verilmesi ve sözleşme imzasıdır.
Bu şartlar yerine getirildikten sonra avans ödemesinde gecikme olması halinde, işe başlanması için avans alınması şartı olsa ve gerekli süre verilse bile, işte mali kayıplar olması kaçınılmazdır. Bu kayıplar belirlenmeli, idareye kayıp hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
Proje teslimindeki gecikmeler
15. Proje teslimindeki gecikmelerde işin kısmen veya tamamen gecikmesine sebep olabilir. Teslimdeki gecikmeler işin başında olabileceği gibi, işin ilerleyen safhalarında da yaşanabilir. Bu nedenle, idarenin proje teslimlerine ilişkin yükümlülükleri imalat programı vasıtası ile terminlere bağlanmalı, olası gecikmelerin süresel ve maddi etkisi belirlenerek idareye hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
16. Bazı sözleşmelerde işverenden kaynaklanabilecek gecikmeler için süre uzatımı verilebileceği ifade edilir. Ancak aynı ifade çoğu kez, yüklenicinin süre uzatımı dışında bir talebi olamıyacağı şeklinde devam eder. Sözleşmede böyle bir ifade olsa bile, işverenin her türlü tazminat ödemelerinden kurtulamayabileceği unutulmamalı ve gerekli hak tespit ve bildirim çalışmaları yapılmalıdır.
İdari sorunlar – Onaylardaki gecikmeler
17. Hakedişlerin onay ve ödeme süresine uyulmuyorsa sözleşme çerçevesinde gerekli uyarılar yapılmalı, bu konudaki gecikmelerin mali kaybı takip edilerek gerektiğinde hak bildirimi / talebinde bulunulmaldır.
18. Malzeme numune onaylarında gecikmeler oluyorsa bu konuda gerekli uyarılar yapılmalı, gecikmelerin süresel ve mali kayıpları takip edilerek gerektiğinde hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
19. İdarenin imalat onay ve kabullerinde gecikmeler oluyorsa bu konuda gerekli uyarılar yapılmalı, gecikmelerin süresel ve mali kayıpları takip edilerek gerektiğinde hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
20. İş programının idarece onay süresi belli ve bu süre içinde iş programı onaylanmıyorsa, gecikmelerin süresel ve mali kayıpları takip edilerek gerektiğinde hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
21. Proje onay ve / veya görüş bildirilmesine ilişkin gecikmeler mevcut ise gecikmelerin imalat programı vasıtası ile işe süresel ve mali etkisi değerlendirilmeli, gerektiğinde hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
Teknik sorunlar
22. İşverenin işin kalitesini garanti altına almak amacı ile Taşaron ve imalatçıları da onaylama yetkisi mevcut ise, geniş bir imalatçı ve Taşaron listesi onaylatılarak rekabet imkanlarının getireceği avantaj konusunda bir kısıtlama ile karşılaşılmamalıdır.
23. Sözleşme kapsamında olmayan yeni bir imalat talebinde, talepler sözlü olsa bile yazılı olarak teyidi istenmeli, fiyat tespiti konusunda sözleşme hükümleri doğrultusunda hareket edilmeli, ancak mümkün ise fiyat onayı alınmadan imalata başlanmamalıdır.
24. İlave maliyet gerektiren veya süre kaybı doğuran malzeme değişiklik talepleri var ise, idare talebinin yazılı olarak resmiyet kazanması sağlanmalı, değişiklik isteğinin süresel ve mali boyutu değerlendirilerek hak bildirimi / talebinde bulunulmalıdır.
25. İş miktarında artma veya azalma var ise sözleşmenin bu husustaki hükümlerine göre gerekirse hak bildirim / talebinde bulunulmalıdır.
26. İşin idare tarafından kontrol ve denetimini yapması konusunda konmuş kurallara uyulmalı, (örneğin bir imalatın idare onayı olmadan kapatılmaması gibi) idarenin bu kuralları yerine getirmemesi halinde sözleşme çerçevesinde gerekli hak bildirimleri yapılmalıdır.
27. Götürü bedelli işlerde, işverenin proje revizyonları ile sözleşmenin dışına çıkma ve götürü bedel dışında işin kalitesini artırma çabalarına karşı dikkatli ve sözleşme çerçevesinde yaklaşılmalıdır.
Hak bildirim ve taleplerinin yapılması
28. Hak talebini gerektirecek nedenin ortaya çıkması neticesinde zaman kaybetmeden idareye uyarı yazısı yazılmalıdır.
29. Talep yazılarının başlangıcında olgu ve doğan hak bildirimi ifade edilmeli, yazı sonunda hak talebi, hakların saklı tutulduğu vurgulanarak yapılmalıdır.
30. Gerektiğinde konu ile ilgili daha sonra yazılan açıklamalı yazılarda, sözleşme maddeleri ile talep arasındaki bağ işverene aktarılmalıdır.
31. Hak bildirim ve talep yazılarında iki önemli hususa kesinlikle dikkat edilmelidir. Bunlardan birincisi yazının zamanında yazılması (sözleşmelerde belirtilen terminler dahilinde), ikincisi ise talebe konu olan sorunların yazılarla takviye edilmesidir. Bu nedenle sonuç alınması için bütün sorunlarda bu iki hususa kesinlikle uyulmalıdır.
32. Talep yazılarının sözleşme ve yürürlükteki yasalara aykırı olmamasına dikkat edilmelidir.
33. Talep yazıları yazılması konusunda deneyimli kişiler şantiyelerde bulunmalı veya bu hususta danışmanlık hizmeti alınmalıdır.
34. Sözlü talebin işin yapılması için geçerli olduğu sözleşmelerde, sözlü taleplerin sözleşmede belirlenen sürelerde yazılı halde alınması takip edilmelidir.
35. İşverenden gelen her türlü yazılı talebin mümkünse parasal ve gerekirse süresel karşılığı için işverenin onayı alınmadan işe başlanmamalı, işe başlanması halinde, sözleşmede belirtilen terminler çerçevesinde gerekli hak tespit ve talebi girişimleri yapılmalıdır.
36. Sözleşmesel konularda sözleşmenin belirttiği terminlerde hareket edilmelidir.
37. Hak taleplerine baz çalışmalar düzenli olarak yapılmalı ve saklanmalıdır.
38. Hak talepleri bu konudaki standartlara uygun olarak yapılmalıdır.
Diğer sözleşme yönetimi hususları
39. İhzarat programı isteniyorsa bu program belirlenen süre içinde verilmelidir.
40. İhzarat alma imkanları varsa değerlendirilmelidir.
41. İş programı ile birlikte hakediş programı isteniyor ise, bu program hazırlanıp verilmelidir.
42. Personelin sözleşmede belirtilen bildirim süresi içinde idareye bildirim yapılmalıdır.
43. Vergi ve resimlerin ödenmesi konusunda sözleşmesel yükümlülükler yerine getirilmelidir.
44. Katılım payları, teknik altyapı teminat bedelleri ödemeleri tanımlanmış ise sözleşme çerçevesinde üzerimize düşen yükümlülükler yerine getirilmelidir.
45. Yapım ve oturma ruhsatları alınması tanımlanmış ise sözleşme çerçevesinde üzerimize düşen yükümlülükler yerine getirilmelidir.
46. Fiyat farkı alınabilecek malzemeler var ise sözleşme çerçevesinde bu haktan yararlanılmalıdır.
47. Altyapı bağlantılarının yapılmasında sorumluluklar tanımlanmış ise sözleşme çerçevesinde üzerimize düşen yükümlülükler yerine getirilmelidir.
48. Kesilen teminat ve diğer paraların iadesi takip edilmelidir.
49. Günlük faaliyet raporları işveren veya temsilcisi le birlikte imzalanmalı çalışılamayan gün, vb. gibi tespitler kayda geçmelidir.
50. İdarenin yer teslimi yaptığı inşaat sahasında değişiklik yapması durumunda oluşabilecek zararların telafisi için gerekli hak bildirim / talepleri yapılmalıdır.
51. İşin geçici kabulünün yapılmasına yönelik yükümlülükler çerçevesinde gerekli sorumluluklar yerine getirilmelidir.
52. İşin geçici kabulü yapıldıktan sonra, kesin hakediş raporunun hazırlanmasına yönelik gerekli sorumluluklar yerine getirilmelidir.
PROJE GELİŞTİRME AŞAMASINDA MALİYET KONTROLÜ
1. Projelendirmede gereksiz malzeme kullanımı ve detaylar, işin başında yapılan gereksiz maliyet artışıdır. Bu nedenle özellikle götürü bedelli işlerde sözleşme ve şartname gereklerinden fazla malzeme ve işçilik kullanılmasına neden olacak sistem ve detaylardan kesinlikle kaçınılmalıdır.
2. İşe başlamadan önce projelerin en ince detayına kadar hazırlanmış olması, uygulamada gereksiz maliyet oluşumlarını büyük ölçüde engeller. Bu nedenle projelerin tüm detayları ile uygulamaya yetişmesi temin edilmelidir.
3. Proje değişikliklerinin mali boyutunun gelir ve gider açısından sonuçları mutlaka analiz edilmelidir.
4. Projeye yönelik maliyet kontrol imkanlarının işin ilerlemesine paralel olarak azaldığı unutulmamalıdır.
UYGULAMA AŞAMASINDA MALİYET KONTROLÜ
Alt müteahhitler ve maliyet kontrolü
Alt müteahhit maliyetlerinde, maliyet kontrolü yapabileceğimiz en önemli safha, işin rekabet koşulları da dikkate alınarak ihale edilmesi, fiyat artışları için izlenecek politikaların doğru belirlenmesi ve sözleşmeye yansıtılması, iş başladığında ise sözleşme koşullarının takibi ve uygulamasıdır.
5. İhale edilecek işin birim fiyat analizleri hazırlanmalıdır.
6. Alt müteahhitlerin teklif birim fiyatlarının analizi istenmeli, alt müteahhitlerin analizleri mukayese edilerek, fiyatlarının doğruluğu irdelenmelidir.
7. Özellikle tasarımı ve yapımı birlikte ihale edilen işlerde (elektrik,mekanik gibi) tasarımın, optimum olduğu teyid edilmeli, alt müteahhidin iş miktarını veya hacmini artırmak için dizayn çalışmasında gereksiz uygulamalara gidebileceği dikkate alınmalıdır.
8. İşe ilişkin işverene karşı risklerin mümkün olduğu ölçüde alt müteahhitlere aktarılmasına dikkat edilmelidir.
Malzeme alımları ve maliyet kontrolü
9. Öncelikle malzeme kullanım planı çıkartılmalı, malzeme kullanım planı ile uyumlu bir satın alma planı doğrultusunda alımlar yapılmalıdır.
10. Alımı yapılacak malzemenin teklifleri bütçe ile mukayese edilmeli, malzeme seçiminde teknik şartnameye uyan daha uygun alternatifler aranmalı ve değerlendirilmelidir.
11. Acil alımlar genelde fiyat düşünülmeden en yakın yerden yapılır. Bu nedenle acil alım gerektirmeyecek şekilde satın alma planlaması yapılmalı, asgari stok seviyeleri belirlenmelidir.
12. Malzeme ihtiyacı iyi tespit edilmeli, bu tespitte olası fire oranları da dikkate alınmalı, gereksiz fazla / eksik alımlardan kaçınılmalıdır.
13. İş bitiminde elde fazla malzeme kalmamasına dikkat edilmelidir.
Elde fazla malzeme kalması genelde;
• Projede sonradan oluşan değişikliklerden
• Programın eksik malzeme nedeniyle etkilenmemesi için yapılan gereğinden fazla alımlardan
• İhtiyaç tespiti veya alımlarda yapılan hatalardan kaynaklanır.
Bu nedenle;
14. Projenin değişme ihtimali olması halinde, bu değişiklikten etkilenebilecek alımlar yapılmamalı veya işverenin onayı ile yapılmalıdır.
15. İhtiyaç tespiti sağlıklı bir metraj çalışması gerektirir, dolayısıyla alım safhasında metraj çalışmaları netleştirilmeli, tahmini metrajlara göre alım yapılmamasına dikkat edilmelidir.
16. Alımlarda hatayı önlemek için istenen malzeme iyi tarif edilmeli, gelen siparişler ambar sorumlusunun dışında siparişi veren kişinin de miktar ve kalite kontrolünden geçmelidir.
17. İşin her aşamasında ihtiyaç duyulan malzeme ve stoktaki malzeme kontrolü titizlikle yapılmalıdır.
Malzeme kayıpları ve maliyet kontrolü
18. Ara kesitlerde ve iş sonlarında malzeme zayiat hesabı yapılmalıdır.
Depolama kayıpları
19. Gelen malzemeler, özelliklerine göre hava etkilerinden, çarpma, üzerine parça düşme vb. hasarlardan korunmalıdır.
20. Gelen malzemeler mümkünse şantiye içi 2. taşımayı gerektirmeyecek yerlere, kolayca sayılabilecek ve alınabilecek şekilde depolanmalıdır.
Kullanma kayıpları
Bu kayıplar genellikle iş planlama ve kontrol eksikliğinin yanında, işçinin bilinçsizliği ve ihmalinden, alt müteahhit sadece işçilik yapıyorsa işçiliği ucuza getirme gayreti içinde malzemeyi düşünmemesinden kaynaklanır.
21. Bu nedenle alt müteahhide kullanımı için verilen malzemeler için sözleşmelerine fire oranları konmalı, fire kontrolleri yapılarak, kabul edilebilir oranlar aşıldığında bedeli alt müteahhit hakedişinden kesilmelidir.
22. Parça gerektiren malzeme kullanımlarında, mevcut parça malzemeler el altında tutulmalı gereksiz yere malzemelerin parçalanması önlenmelidir. (Örneğin parça tuğla, çeşitli boyda kereste, parça demirler vb.)
23. Kalıp ve iskeleler, harap olmamaları ve birçok defalar kullanılabilmeleri için itina ile sökülmeli, yüksekten atılmamalı, elle alınmalıdır.
24. Sökülen tüm ahşap elemanların çivileri malzeme zedelenmeden çıkarılmalı, panoların üzerindeki harçlar sertleşmeden itina ile kazınmalı, kalıp yüzeyleri ve madeni aksam hemen yağlanmalıdır.
25. Beton ve harçları imalat yerinde zemine dökmek gerekli ise önceden beton bir zemin hazırlanmalı, veya saç plakalar serilmeli, ya da tekne kullanılmalıdır.
26. El arabaları ile taşımada harcın saçılmasını önlemek için arabalar gereğinden fazla doldurulmamalı, araba yolları düzgün olmalıdır.
27. Sıva yaparken duvar dipleri önceden süpürülerek temizlenmelidir.
28. Dış cephe sıvalarında önce sıva alt düzeyine kadar zemin düzeltilip, düşen harçları toplayıp tekrar kullanmak için kenarlara tahta/kalas dizilmelidir.
29. Günlük kullanılacak miktardan fazla harç hazırlanmamalıdır.
30. Beton dökümlerinde artan betonun kullanılabileceği, yedek beton döküm yerleri bulundurulmalıdır.
Hatalı imalat kayıpları
31. Temeller gereğinden fazla kazılmamalı, dolgular iyi sıkıştırılmalıdır.
32. Kalıpların, ipinde, şakülünde ve terazisinde yapılması sağlanmalıdır.
33. İstenen beton yüzeyine uygun kalıp malzemesi kullanımına dikkat edilmelidir. (Brüt beton istenip, uygun olmayan kalıp neticesinde, taraklama + sıva + boya uygulaması yapılmak zorunda kalınabilir.)
34. Duvarların ipinde, şakülünde ve gönyesinde yapılmasına, tuğla / biriket sıralarının yatay, kapı ve pencerelerin tam yerlerinde, kenarlarının şakülünde ve eş kalınlıkta olmasına özen gösterilmeli, kapı / pencere açıklıkları projeden 1-2 cm geniş tutulmalıdır.
35. Sızdırmazlık deneyleri ve kaynak kabulleri yapılmadan boru yalıtımlarına, yalıtım kabulleri yapılmadan üzerlerindeki imalata başlanmamalıdır.
36. Boya işlerinde katalog ve örnek renklere uyulmasına dikkat edilmeli, tamamen mutabık kalınmadan ve çevredeki her iş bitmeden son kat boyalar vurulmamalıdır.
37. Bir yer tamir edilirken bir başka yer ya da işin bozulabileceği unutulmamalı, yapılan imalatın korunması hususunda dikkatli olunmalıdır.
Verimsiz çalışma ve maliyet kontrolü
38. Üretimde programa göre azalma var ise, bunda malzeme eksikliği, olumsuz hava şartları veya nezaret eksiği olabileceği unutulmamalı bu nedenle imalat üretim hızı takip edilmelidir.
39. Yapılan üretimler kapasite ile karşılaştırılmalıdır. Verimlilikteki düşmenin işçi veya ekipman fazlalığından da kaynaklanabileceği dikkate alınmalıdır.
40. Kış sezonunda kiralık ekipmanların sayısı en aza indirilmelidir. Çünkü verimsiz çalışmanın maliyeti yüksek olacaktır.
41. Fazla mesai çalışmaları genellikle düşük verimli çalışmalardır. Bu nedenle mümkün olduğu ölçüde fazla mesai çalışması yapılmamalıdır.
Süre ve maliyet kontrolü
42. Zaman kaybının para kaybı olduğu bilincine tüm çalışanlar sahip olmalıdır.
43. Zamanında yapılmayan işlerin fiyat artışlarından olumsuz yönde etkilenerek bütçe fiyatlarından daha pahalıya mal olma ihtimali varsa bu duruma karşı gerekli önlemler alınmalıdır.
44. Zamanında yapılamayan işlerin şantiyenin iş yapım süresini de uzatarak, sabit maliyetlerin artmasına, dolayısıyla karın olumsuz yönde etkilenmesine izin verilmemeli, geciken işlerde daha yoğun bir çalışma ile hedeflerin yakalanması sağlanmalıdır.
Raporlama, rapor değerlendirme ve maliyet kontrolü
45. Raporlama, mevcut ve potansiyel maliyet artışlarına dikkat çekebilmelidir.
46. Raporlama, tüm proje sorumlularını kendi sorumluluk alanlarının bütçesi ve bütçe fiili durumu konusunda bilgilendirmelidir.
47. Raporlama, şantiyede maliyete duyarlı bir atmosfer yaratabilmelidir.
48. Raporlamadan yararlanılabilmesi için plan ve fiili değerleri mukayese edilecek, fiziksel ve mali büyüklükler aynı kapsamda olmalıdır.
49. Gerek planlama gerekse bilgi girişinden kaynaklanan sorunlar var ise bunlar düzeltilmeli, raporlamaya düzeltilmiş sonuçlar yansıtılmalıdır.
50. Fiili + bakiye projeksiyon raporlamaları, şantiyenin tüm birimlerinin katılımı ile yapılan ve mutabık kalınan bir çalışmanın ürünü olmalıdır.
Değişken maliyet raporlamaları
51. İş analizleri bazında raporlama sonuçları irdelenmeli, miktar sapmaları var ise nedenleri araştırılmalı (fazla/az iş, yanlış plan, hatalı ölçüm vb.) gerekli önlemler rapor değerlendirmesine ve uygulamaya yansıtılmalıdır.
52. İş analizleri bazında raporlama sonuçları irdelenmeli, fiyat sapmaları var ise nedenleri araştırılmalı (pahalı iş, doğru tutar – yanlış miktar, yanlış tutar – doğru miktar vb.) gerekli önlemler rapor değerlendirmesine ve uygulamaya yansıtılmalıdır.
Sabit maliyet raporlamaları
53. Sabit maliyetleri oluşturan kalemlerin bütçe fiili mukayeseleri yapılmalı, sapma nedenleri irdelenmeli alınacak önlemler belirlenmelidir.
54. İşin durma, hızlanma veya yavaşlama dönemleri değerlendirilmeli, kadrolaşmada, personel izin kullanımlarında bu dönemlere dikkat edilmelidir.
A-TEKLİF ÖNCESİ
1. Malzeme tedarik programı hazırlanmalı ve bu program güncel iş programı ile uyumlu olarak takip edilmelidir.
2. Sipariş edilecek malzeme için sağlıklı bir metraj çalışması yapılmalıdır.
3. Teklif istenen malzemenin spesifikasyonları, malzemeyi net olarak tanımlayacak şekilde belirlenmelidir.
B-TEKLİF AŞAMASI
4. Yeterli sayıda firmadan teklif alınmalıdır.
5. Teklif alınan firmalar için karşılaştırma tabloları hazırlanmalıdır.
6. Teklif alınan firmalar için hazırlanan karşılaştırma tablolarında seçim nedenleri belirtilmelidir.
C-MALZEMENİN SİPARİŞ EDİLMESİ
7. Malzeme siparişleri yapılırken malzeme tedarik programı ölçü alınmalı ve bu program güncel iş programındaki reviyonlara göre sürekli olarak güncel tutulmalıdır.
8. Tedarik süreci ile malzemenin imalatta kullanım zamanı uyumlu olmalıdır.
9. Şantiyede malzeme teminindeki gecikmeden dolayı bekleyen bir imalat bulunmamalıdır.
10. Gereksiz malzeme sipariş sıklığı yaşanmaması için her malzemenin bir seferde alınacak miktarı belirlenmeli, özellikle sarf malzemeleri için gereksiz yere zaman ve nakliye masrafı yapılmamalıdır.
11. Sipariş verilirken ambardaki stok bilinmelidir.
12. Siparişi verilen malzemelerin teknik özellikleri yeterince tanımlanmış olmalıdır.
D-MALZEMENİN ŞANTİYEYE GELİŞİ (NAKLİYE)
13. Nakliye bedelleri araştırılmalı ve gerekiyorsa nakliye ihaleleri açılmalıdır.
14. Malzemenin nakliye tipi ve paketlemesi uygun seçilmelidir.
15. Nakledilen malzeme gerekiyorsa sigortalanmalıdır.
16. Hasarlı malzeme varsa bu bedel sigortadan talep edilmelidir.
E-DİKKATE ALINACAK DİĞER HUSUSLAR
17. Satın alınan malzeme için gerek duyuluyorsa işletme bakım talimatı, yedek parça ve ülke standartlarına uygunluk belgesi istenmelidir.
18. Şantiye alım yetkisi yazılı olarak tesbit edilmeli, kimin ne kadarlık alımı, kimin onayı ile yapabileceği belirlenmelidir.
19. Alımı yapılan malzemenin fiyatı bütçe fiyatı ile mukayese edilmelidir.
20. Alımlar merkezce yapılıyorsa, merkezden malzeme takip raporları istenmeli ve siparişin hangi aşamada olduğu şantiyece takip edilmelidir.
1. Müşterinin maddi imkanları (kredisi, finans gücü vb), piyasa imajı, daha önce yaptırmış olduğu işlerde problemlerle karşılaşılıp karşılaşılmadığı araştırılmalıdır.2. İşin ödeneğinin ne kadarlık kısmının ayrıldığı öğrenilmelidir.
3. İşin daha önce ihale edilip edilmediği, edilmiş ise iptal nedeni öğrenilmelidir.
4. Hangi firmaların bu işe ilgi duyduğu, ya da katıldığı öğrenilmelidir.
5. İşin teşvik ve diğer mevzuatlar yönünden avantajları araştırılmalıdır.
6. İş yurt dışında ise, ülkenin ekonomik ve siyasi durumu araştırılmalı, yurt içinde ise ekonomik ve siyasi beklentiler dikkate alınmalıdır.
7. İşin alınış amacı ve kazanç öngörüleri belirlenmelidir (sadece kar, referans, prestij, ekipman ve/veya kadro değerlendirme vb.).
İKLİM, ZEMİN VE ÇEVRE KOŞULLARININ ETÜD EDİLMESİ
8. Teklif öncesi iş yeri (yapı mahali) görülüp incelenmelidir. Bu incelemede;
– iş yerinin imar, ruhsat alma durumu
– iş yerine ulaşım (yollar ve kapasiteleri)
– bölgenin güvenlik koşulları
– yöre halkının projenin yapımına yaklaşımı
– yerel taşaron ve imalatçıların projeye yaklaşımı
– işin çevreye rahatsızlık verme ihtimali,
– işverenin mesai saatleri sonrasında çalışmaya izin verip vermeyeceği
– iş yeri şehir içinde ve trafiğin yoğun olduğu bir yerde ise ağır taşıtların trafikteki izin süreleri
– malzeme temin ve şantiyeden çıkacak nakliyelere ilişkin olası problemler
– topografik durumdan kaynaklanacak güçlükler
– elektrik, su, vb. temini.
etüd edilmelidir.
9. Yapilacak inşaatın bulunduğu bölgede hangi hava ve iklim koşularının mevcut olduğu öğrenilmelidir.
10. Yılın ne kadarlık süresinde hava koşullarının çalışmaya müsade etmeyeceği yaklaşık olarak hesap edilip teklif çalışmaları esnasında bu süreler dikkate alınmalıdır.
11. Olumsuz iklim koşullarının sadece yapılacak imalata değil malzeme ve ekipman sevkiyatına da etki edeceği göz önünde tutulmalıdır.
12. İklim koşulları, imalat sürecine olan etkisi dışında, doğurabileceği ilave maliyetler (betonun donmasına karşı kullanılacak katkılar, şantiye içi yollar için alınacak önlemler, ısınma maliyetlerindeki artışlar) açısından da değerlendirilmelidir.
13. Yapılacak inşaatın bulunduğu bölgenin jeolojik faktörleri konusunda araştırma yapılmalıdır.
14. Zemin etüdü yapılmalı, zemin şartlarındaki olumsuzlukların yaratabileceği olası ek maliyetler tetkik edilmelidir.
15. İşin metrajlarının çıkarılabilmesi için gerekli tüm proje ve detaylar temin edilmeli, işin teknik şartnamesi titizlikle incelenmelidir.
16. Projelerde ve imalat bünyesine girecek malzeme ve ekipmanlarda, hangi yerel standart ve uygulamaların kullanıldığı öğrenilmelidir.
17. İş götürü bedelli ise, götürü bedel hesabına baz teşkil eden sözleşme metrajı, mümkünse tüm iş analizleri bazında detaylı olarak çıkartılmalıdır.
MALZEME TEMİNİ
18. Teklif bedeli tespitinde, malzeme spesifikasyonları, marka, standart, ihzarat alma durumu gibi malzeme konusundaki sözleşmesel sınırlama / esneklikler dikkate alınmalıdır.
19. Yerel olarak temin edilebilecek malzemeler ve imalat için uygunlukları araştırılmalıdır.
20. Yerel satın alma veya ithal etme maliyetleri bulunmalı ve mukayese edilmelidir. Bazı projelerde yerel satın almada vergi olup, proje gümrük muafiyetine sahip olabilir.
21. Gerekli malzeme miktar ve tutarları fire ve zaiyat oranları dikkate alınarak hesaplanmalıdır.
KULLANILACAK EKİPMANLAR
22. Ekipmanın hangi koşullarda, nasıl temin edilebileceği araştırılmalıdır.
23. Yerel ekipman fiyatları öğrenilmelidir. Başka bölgelerden ekipman getirilmesi gerekiyorsa nakliye ve gümrük masrafları göz önünde tutulmalıdır.
24. Ekipmanın temin edilme yerine göre ekipman maliyeti yanında, nakliye, gümrük ve kur değişimleri gibi faktörlerde göz önünde bulundurularak toplam maliyet hesaplanmalıdır.
25. Uzun nakliye süreleri ve yüksek nakliye maliyeti nedeni ile yedek parça ihtiyaçları da dikkate alınmalıdır.
İŞÇİLİK
26. İnşaatın yapılacağı bölgedeki işçilik bedelleri öğrenilmeli, özellikle yurt dışı işlerinde tecrübeli işçi bulma imkanları da araştırılmalıdır.
27. Yerel işçi verimliliği öğrenilmelidir.
28. Taşaronlara yaptırılacak işlerin bedelleri hakkında farklı taşaronlardan fiyat alarak araştırma yapılmalıdır.
29. İş programına gore işçiliğin en fazla olduğu dönemdeki iş gücü gereksinimi hesaplanmalıdır. Bu iş gücünün barınma ve konaklama ihtiyaçlarının karşılanması gerekliliği ve karşılanacak hizmetlerin neler olması gerektiği araştırılmalıdır.
İNŞAAT EKİPMANLARI
30. İşin gerektireceği ekipmanların miktar ve niteliği belirlenmeli, ayrıca işin yapılacağı yerdeki ekipman temin ve kiralama imkan ve maliyetleri araştırılmalıdır.
31. Dışardan ekipman getirilmesine ihtiyaç duyulup duyulmadığı belirlenmeli, gümrük yükümlülükleri araştırılmalıdır.
32. İş bitiminde ekipmanların nasıl değerlendirileceği ve bu konuda kısıtlamalar olup olmayacağı araştırılmalıdır.
PROJE YÖNETİM KADROLARI
33. Hangi kadroların yerel veya firmanın kendi kadroları ile doldurulacağı kararlaştırılmalıdır.
34. Çalışanlar için nasıl bir yaşam ve çalışma koşulu sağlanacağı, ( konteyner, kamp, ev, vb ) ve maliyetleri belirlenmelidir.
İŞİN PROGRAMLANMASINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR
35. Mobilizasyonun ne kadar süreceği hesaplanmalıdır.
36. Ekipman nakliye sürelerinin programa olan etkileri hesaplanmalıdır.
37. Hazırlanacak programda iklim koşulları dikkate alınmalıdır.
38. Yerel işçilik veriminin, çalışma saatlerine ilişkin yükümlülüklerin, kültürün, inanç ve inanışların, iş gücü eğitim seviyesinin programı ne şekilde etkileyebileceği araştırılmalıdır.
MALZEME VE EKİPMAN NAKLİYESİ
39. İşin yapılacağı bölgeye göre nakliye bedelleri öğrenilmelidir.
40. Nakliye bedelleri araştırılırken mesafe miktarı ile birlikte, bölgenin topografyasından ve iklim koşullarından kaynaklanacak ulaşım zorlukları, bölgedeki güvenlik sorunları, gümrükten kaynaklanabilecek problemler de dikkate alınmalıdır.
41. Gümrük çıkış izinleri için gereken ücretler öğrenilmelidir.
42. Nakliye sigorta bedelleri öğrenilmelidir.
ÖDEMELER
43. Ne kadarlık bir ön nakit harcamasına ihtiyaç olacağı belirlenmelidir.
44. Eğer ödemeler resmi makamlarca yapılacaksa, hakedişlerin onayı ve tahsilatı için ne gibi aşamalardan geçileceği ve bunun ne kadar süre alacağı araştırılmalıdır.
45. İdarenin kredi ile finanse ettiği işlerde idarenin KDV ödemesini nasıl finanse edeceği öğrenilmelidir.
46. Ödemelerin yapılacağı para birimi öğrenilmeli, kur dalgalanma veya kurları etkileyebilecek yerel politikalarına ilişkin riskler araştırılmalıdır.
YEREL VERGİLER
47. Yurt dışındaki işlerde ülkenin vergi, iş ve çalışma yasaları ile ilgili bilgiler öğrenilmelidir.
48. Çalışılan ülkede, projeye uygulanacak vergiler (emlak, satış, kdv vb.) araştırılmalıdır.
PROJE FİNANSI
49. Proje finansının belli ülkelerden, belli oran veya tutarlarda satın alma gerektirip gerektirmeyeceği öğrenilmelidir.
KAYNAKLAR
50. Projenin başarılı ve sorunsuz bir şekilde ilerlemesi için şirketin tanıtımı ve bilgi almak amacı ile iş yapılacak ülkenin resmi ticaret departmanları ve yerel otoriteler ile irtibat kurulmalıdır.
51. Müşteri, yükümlülüklerini yerine getirmez, projeyi iptal eder, ödemeleri yapmaz veya yerel taşeronlar ile sorunlar yaşanırsa, ne gibi yasal kaynaklardan yararlanılabileceği araştırılmalıdır.
52. Yerel muhasebe, vergi, ve ticari konularda danışmanlık firması, muhasebe firması gibi kişi veya kuruluşlardan destek alınması düşünülmelidir.
