İngiltere’de National Museum’da sergilenen eserlere yönelik resim eleştirmenlerinin yorumları, resimlerin hikayeleri, bu arada arka planda müzecilik üzerine bir çok bilginin iletildiği, süresinin uzunluğu dışında mükemmel bir belgesel. Son yıllarda daha samimi ortamlarda, konu ile ilgili insanların bir araya gelip sohbet ettiği belgeseller çekilmeye başladı. Festivalde seyrettiğim Messi Belgeseli de bu tarz bir belgeseldi. Burada samimi bir havanın olması belki seyirciyi belgesele çekiyor ama bir taraftan da bu sohbetlerin belli bir kısmı doğal olması ile birlikte gereksiz diyaloglar içermesi nedeniyle zaman zaman seyircinin dikkatini de dağıtıyor. Açıkcası, bu tip sohbetlerden çok konunun uzmanlarının ya da tanıklarının daha sterilize edilmiş açıklamalarından oluşan belgesellerden daha çok şey alıyorum. Bu tip belgesellerin tehlikesi de Citizenfour’da olduğu gibi tek bir düşüncenin üzerine yoğunlaşırken bu düşüncenin karşı fikirlerini, antitezlerini gözden kaçırması, yönetmenin sürekli olarak fikirlerini pekiştirecek düşünce ve kanıtların üzerine yoğunlaşması.
Festival Kitapcığında konusunu okuduğumda kadın askerler üzerine bir komedi filminin belli bir sığlıktan kendini kurtaramayacağını düşündüm. Ancak Israil’de ve diğer festivallerde aldığı ödüller merakımı uyandırdı ve Motivasyon Sıfır ile festivali Kadıköy Reks’de açtım. Yönetmen Talya Lavie, ilk filminde bu kadar hafif bir konudan mükemmel bir komedi filmi çıkarmış. Bir kez daha bir filmde konudan çok yönetmenin sinema dilinin, bunu akıcı bir şekilde aktarmasının ve mesaj verme kaygısı içinde bulunmamasının ne kadar önemli olduğunu düşündüm. Komedi filmleri açısından zengin bir festival oldu, Motivasyon Sıfır da başarılı ve akılda kalan komedilerden biriydi. Fırsatınız olursa mutlaka seyredin derim.
Filmin başından sonunun nasıl biteceğine dair ipuçlarını aldığınız eski kalıplarla çekilmiş bir polisiye. Oyunculuklar, müzik, tempo, görüntüler ne kadar iyi olsa da kurgu iyi oturtulamayınca o film başından itibaren sırıtmaya başlıyor. İdeolojik olarak birbirinden apayrı iki polis, bataklıktaki takip sahneleri, finale doğru artan tempo, hiç biri kurgunun zayıflığını kapatmıyor. Bir film ilk 10 dakika içinde seni içine almıyorsa ilerleyen sürede de kolay kolay içine almıyor, alır gibi olsa da bir süre sonra temponun zayıflığından dolayı seni dışarı fırlatıyor. bataklık ilk andan itibaren insanı içine çekmeyen, bu iki polis ne yapar ne eder, biraz birbirleri ile tartışırlar ama finalde seyirciyi mutlu sona ulaştırırlar hissini yaratıyor. Bir polisiye olmasına rağmen 70’lerin kalıpları ile çeklidiği için seyredenin merakını hiç zorlamıyor. İlginç bir hikayenin iyi oyuncularla nasıl kötü bir filme dönüşebileceğini göstermiş bize yönetmen Alberto Rodriquez. İspanya’da nasıl böylesine ödülleri toplamış anlayamadım.
Tahmin ediyorum filme gidenlerin bir çoğu benim gibi festival kitapçığında film ile ilgili açıklamaların sonunda Rus yönetmen Yury Bykov’un şu sözlerinden etkilendi. “Böyle insanlara artık çok zor rastlıyoruz. Değer tanımazlığın, korkunun ve kayıtsızlığın genel geçer sayıldığı günümüzde yaptıklarının kesinlikle normal olmadığını söylemek için bu insanlara romantik diyoruz, idealist diyoruz ya da düpedüz enayi deyip geçiyoruz. Benim ülkemde böyle “enayiler” hala var, işte bu yüzden benim hala umudum var”, bu sözlerin üzerine ne söylesek eksik kalacak, yönetmen ne anlatmak istediği çok net anlatıyor ve filmde burada söylediklerinin üzerinde kurgulanmış. Tahmin ediyorum, Yury Bykov bu filmi çekmeden vicdan üzerine çok kafa yormuş. Berkman’ın söylediği gibi “insanlığı vicdan kuratacak” sözünden yola çıkmış ve vicdan üzerine mükemmel bir film ortaya çıkarmış. Yury Bykov’un geçtiğimiz festivalde gösterilen Komiser filmi de suç ve ceza eksenine oturtulmuş bir vicdan sorgulamasıydı. Bu filmde de kaldığı yerden devam ediyor Bykov. Filmle ilgili tek eleştirim, filmin başrolündeki Artem Bystrov, bu rol için biraz naif kalmış sanki, Yönetmen büyük olasılıkla enayi karakterini fazla öne çıkmayan, gözlemleyip, sonra iç hesaplaşmasını yapacak ve sonunda patlayacak bir çercevede çizdi ama bu noktada filmi sürekleyecek karakterin gelişmeleri takip edip geride kalması ister istemez doğrulara vurgu yapmaktan çok yanlışların altınının çizilmesini sonucunu doğurmuş. Yanlışların, doğrulardan daha çok insanlar üzerinde etkili olduğu gerçek ama ben biraz daha karşı sesin yüksek çıkmasını, sistem karşısında bu kadar ezilmemesini bekliyordum. Hiç bir iyilik cezasız kalmaz durumu sadece bizim toplumumuza yönelik de değilmiş bu arada 🙂
Hayata Dair Notlarım 