Jose Saramago’nun tarih ile ilgili yaptığı saptamaya katılıyorum. Tarih, tarih boyunca güçlüler tarafından bir kurgu olarak kayda geçirilmiştir.

Tarih, aslında, bir kurmacadan ibarettir, icat edilmiş gerçeklerden oluşur. Aslında gerçekler gerçektir, ancak bu gerçeklerin bir araya getirilmesinde çok kurgu vardır. Tarih hikâyeye bir tutarlılık, bir çizgi getiren belirli olayların bir araya getirilmesiyle oluşur. Bu çizgiyi yaratmak için çoğu şeyin çizginin dışında kalması gerekir. Tarihe farklı bir algı getirebilecek gerçekler tarih sayfaları arasında yer almazlar. Tarihten kesin bir ders çıkarılamaz. Hiç kimse, “Bu böyle oldu çünkü ben bu şekilde olduğunu söyledim” diyemez.